Arkadaşlar merhaba bu yazımda sizlere duyusal bellek hakkında bilgi vereceğim. İlk olarak duyusal bellek nedir diyerek başlayalım.

DUYUSAL BELLEK NEDİR?

Çevredeki Uyarıcıların zihne geldiği ilk yerdir. Kapasitesi çok geniştir.(1) Bilgiyi edinmenin ilk aşaması duyusal kayıttır. Bu aşamada çevredeki uyarıcılar, uyarıcının özelliğine göre, beş duyu organımızdan biri tarafından alınarak sinirleri uyarır. Bu sırada uyarıcının izi yaklaşık 1-3 saniye duyusal belleğe kayıt olur.Çevreden gelen uyarıcılar duyu organları yolu ile duyusal kayıda gelirler. Duyusal kayıdın kapasitesi çok geniş olmasına karşın bilginin kalış süresi çok kısadır. Ancak dikkat ve algı süreçleri ile bu bilginin bir kısmı alınır ve kısa süreli belleğe gönderilir.  

Örneğin bir kitabın sayfalarını hızla çevirdiğimiz zaman sayfalarda ki yazılar gözümüzde izler bırakır. Bu süreç duyusal kayıt olarak adlandırılmaktadır. Tüm duyu organlarının organik bir bozukluk olmadığı durumlarda duyusal kayıt yapma yeteneği vardır.Duyularımız bir kameranın kayıt ettiği tüm uyarıcıları, hatta dokunma ve tatma duyuları da işin içine girdiğinde daha fazlasını kaybeder. Ancak çekilen filmler ya da fotoğraflar uzun süre incelenebilmesine karşın, duyusal kayda gelen bilgiler çok kısa zamanda silinir. Bu nedenle duyusal kayıt anlık bellek olarakta isimlendirilir. (2)

Yine bir örnekle pekiştirelim:

Gözlerimizin önünde bir kalemi ya da parmağımızı sallarsak objeden geriye kalan gölgeyi farkederiz. Elimizle diğer kolumuza hafifçe vurursak, vurmayı hemen duyumsarız. Başka bir söylemle biz vurma ve kalem izini gerçek kalktıktan sonra duyumsarız. Bu durumlar, duyu girdisinin duyusal kayıtta çok kısa kaldığını göstermektedir (Lindsay ve Norman, 1977).

Bilginin duyusal kayıtta korunma süresi duyu organına göre farklılık gösterir. Örneğin görme duyusu ile alınan bilginin bellekte bellekte kalma süresi bir saniyeden azdır. İşitme duyusuyla alınan bilgiler ise 2-3 saniye kalabilirler. Ayrıca uyarıcının şiddeti de (görüntünün parlaklığı, sesin yüksekliği vb.) uyarıcının duyusal kayıtta kalma süresini uzatır. Ancak hangi duyu olursa olsun süre oldukça kısadır.,

Duyulara kaydolan bilgilerin bilinçli ve anlamlı bir hale dönüşmesi için kısa süreli belleğe geçmesi gerekir. Uyarıcılardan hangilerinin kısa süreli belleğe geçeceğini ise tanıma, dikkat ve algı süreçleri belirler.

Duyusal kayıdın varlığı insan yaşamında kritik bir öneme sahiptir. Birey okuduğu ya da işittiği bir cümlenin sonu gelmeden başlangıçtaki sözleri unutsaydı cümleyi anlamlandırması olanaksız olurdu. Duyusal kayıdın kapasitesinin sınırsız olmasına karşın gerekli bilgiler işlenmezse kaybolur ya da varolan bilgi yeni bilgi tarafından itilir. Birey dikkat ve algı süreçleri yoluyla bu bilgiyi işleme şansına sahiptir. İşlenen bilgi bir sonraki sisteme yani kısa süreli belleğe geçer. Kısa süreli belleğin kapasitesinin sınırlı olması nedeniyle işlenemeyen bilgi, duyusal kayıttan kaybolacaktır. (3)

KAYNAKÇA

http://www.egitimpsikolojisi.com/bellek-turleri.html (1)

http://bilgiyelpazesi.com/egitim_ogretim/konu_anlatimli_dersler/gelisim_ve_ogrenme_ile_ilgili_konu_anlatimlar/duyusal_bellek_nedir_tanimi_anlami_ozellikleri.asp (2)

http://psikolojist.blogcu.com/bellek-turleri-duyusal-kayit/2509865 (3)

İlk blogum sayın okurlar. Bu blogu BTÖ 212 Öğretim Tasarımı dersi kapsamında yazıyorum ve her hafta bir konu üzerinde yazacağım.Bugün ki konumuz veri,enformasyon ve bilgi arasındaki farklar. Dilerseniz ilk olarak bunları tanımlayalım ve daha sonra farklarından söz edelim.

VERİ NEDİR?
Birbiri ile ilişkilendirilmemiş ham kayıtlardır.Bir bağlamla (içerikle, temayla) ilişkilendirilip işlenmezlerse bir anlam taşımazlar. Anlamlı ve kullanılabilir olmaları için tanımlı bir çerçeve içine alınmaları ve işlenmeleri gerekir. Veri kaydedilebilir bilinen gerçeklerdir. Örneğin; bir kişinin ismi, adresi, telefon numarası gibi. (1)

ENFORMASYON NEDİR?
Enformasyon (malumat) en genel anlamda belirli ve görece dar kapsamlı bir konuya (bağlama) ilişkin, derlenmiş bilgi parçasıdır. Kısaca enformasyon verinin işlenmiş halidir.Veriler dağınık bir doğaya sahipken enformasyonda biçimlendirme,düzenleme,belirli bir amaca hizmet etme,yarar sağlama kavramları söz konusudur.Boy uzunluğu bir veridir. Çocuğumuzun boy uzunluğunu düzenli olarak ölçer, bunu bir tablo haline getirirsek veriyi enformasyona dönüştürmüş oluruz. Burada bağlam olarak kabul edilen boy uzunluğu diğer başka verilerden ayıklanmış, tarih sırasına konmuş ve tablo haline getirilmiştir. Artık bu listeyi bir amaca uygun olarak kullanmak (bilgiye dönüştürmek) mümkündür. (2)

BİLGİ NEDİR?
Enformasyonu yorumlamak için ihtiyaç duyulan kuralların anlaşılmasıdır. Bir başka tanımla; bilgi, enformasyon parçaları ile bunlardan yararlanarak ne yapılabileceği arasındaki ilişkiyi anlama yeteneğidir. 

Şöyle bir örnekle toparlayalım;
Veri’ye (data) şöyle bir örnek verilebilir: Ankara nüfusu 2013’te şudur. Malumat (Information): Ankara yıllara bağlı olarak nüfusunun artış hızı, kadı/erkek oranı gibi şeyler. Tüm buna benzer data ve bilgilerden hareketle bir yorum yapmanız; mesela; Ankara’da doğurganlık oranının düştüğü; bu durumun evliliklerin alması ve inşaat sektöründeki etkilerini bir makalede tartışırsanız, bu bilgi (knowledge) olmuş oluyor.

Yukarıdaki grafik kavramlar arasındaki bağıntı ve verinin bilgiye dönüşüm sürecini göstermektedir.

Karar verme amacıyla verinin toplanıp, organize edilmesi, özetlenmesi, analiz edilmesi ve sentezlenmesi gerekir.

Örneklerle destekleyelim :

Bu yıl  Atatürk Üniversitesi’nin öğrenci sayısı 110.000 i geçmiştir. Bu kayıtlara geçilmiş somut bir değer olduğu için veri olarak nitelendirilir.

Dünyada en çok kullanılan internet arama motoru Google A.Ş. dir.
Bu cümle bilgi içerir. Çünkü bir şirketin başarı durumu ile ilgili bir çıkarımda bulunulmuştur. Bu çıkarımı söyleyebilmek için dünyadaki arama motoru şirketlerinin yıllar itibariyle başarı durumlarını incelemek ve en başarılı olan konusunda bir varsayımda bulunmak gerekir.

Bizim sınıfın Matematik dersindeki  not ortalaması, son 4 yılın en yüksek ortalamasıdır.
Bu cümle ‘enformasyon’ içerir. Çünkü son dört yıl içindeki Matematik dersi alan öğrencilerin  Matematik sınavlarının son dört yıldaki not ortalamalarını incelemek gerekir.

VERİ ENFORMASYON VE BİLGİ ARASINDAKİ FARKLAR 

Veri:Birbirleriyle ilişkilendirilmemiş ham kayıtlar.

Enformasyon:İşlenmiş ve ya anlam kazanmış veriler.

Bilgi:Değer kazanmış enformasyondur.Enformasyonun amaca yönelik bir araya getirilmesidir.

Yani yapılan tanım ve açıklamalardan da anlaşılacağı gibi bu üç kavram birbiriyle ilişkilidir.(3)

KAYNAKÇA

https://serdaryegul.com/2011/12/22/mesleki1/ (1)

http://www.2eylul.com.tr/veri-enformasyon-bilgi-makale,2841.html(2)
https://okanncan.wordpress.com/2014/09/26/veribilgi-ve-enformasyon-kavramlari-hakkinda-bilgiler-arasindaki-farklar/ (3)